Ossowiecki Stefan / Оссовецкий Стефан (1877–1944), inżynier technolog – chemik, właściciel fabryki farb i lakierów w Moskwie, jasnowidz.

Urodzony 22 sierpnia 1877 r. w Moskwie w pałacyku Ossowieckich przy ul. Wielkiej Gruzińskiej [Большая Грузинская ул.] w rodzinie szlacheckiej z okolic Mohylewa na Białorusi. Był synem Jana (zm. 1915), inżyniera chemika, absolwenta (1869) petersburskiego Instytutu Technologicznego (IT), asystenta profesora Dmitrija I. Mendelejewa (1834–1907), właściciela fabryki farb i lakierów, aktywnego działacza moskiewskiego Towarzystwa Dobroczynności, i Bony z Newlin-Nowohońskich (1847 – 27 grudnia 1939), 2. v. Kriegerowej z Tołoczyna na Białorusi. W 1894 r. ukończył 3 korpus kadetów w Moskwie [3-й Московский кадетский корпус] i rozpoczął studia w IT w Petersburgu, uwieńczone stopniem inżyniera technologa (1898 lub 1899). Jako jeden ze zdolniejszych absolwentów tej uczelni został wysłany na praktykę do zakładów chemicznych Cassel we Frankfurcie nad Menem. Po powrocie do Rosji pracował w fabrykach benzyloanilinowych i w fabryce ojca, która rozbudowana pod koniec XIX w., stała się dużym, szeroko znanym przedsiębiorstwem. W 1900 r. obchodziła jubileusz 25-lecia. Odtąd znana była jako spółka akcyjna „Ossowiecki i S-ka”. Do 1914 r. jej głównymi akcjonariuszami byli Jan i jego syn Stefan. Już wówczas ze względu na dar jasnowidzenia towarzyszył Ossowieckiemu klimat niezwykłości i tajemniczości, co w dużym stopniu sprzyjało kontaktom z wieloma znanymi ludźmi, w tym z arystokracją rosyjską. Łączyła go przyjaźń z bratem cesarza Mikołaja II (1868–1918) – wielkim księciem Michaiłem Aleksandrowiczem (1878–1918).

W początkach XX w. zarówno w interesach przemysłowych, jak i z powodów towarzyskich bywał w Petersburgu (Piotrogrodzie). Mimo militaryzacji własnej fabryki w czasie I wojny światowej zdołał ją utrzymać do 1917 r. Po rewolucji lutowej wybrano go na wiceprezesa Związku Wojskowych Polaków w Moskwie, a 21 czerwca 1917 r. na członka powołanego w Piotrogrodzie Naczelnego Polskiego Komitetu Wojskowego (Naczpolu). Wkrótce po przejęciu władzy przez bolszewików aresztowany w Moskwie trafił pod zarzutem szpiegowania na rzecz Francuskiej Misji Wojskowej, która wynajmowała pomieszczenia w pałacyku Ossowieckich, do więzienia na Łubiance, gdzie przebywał przez kilka miesięcy i otrzymał wyrok śmierci. Zwolniony w wyniku interwencji znanego adwokata Aleksandra Lednickiego (1866–1934) u bolszewickiego dygnitarza Karola Radka (1885–1939), po blisko 40 latach pobytu w Rosji (Petersburg – Piotrogród – Moskwa) powrócił do Polski (1918) i zamieszkał w Warszawie początkowo przy ul. Trębackiej 11 i kolejno: Pięknej 5, Polnej 32, Marszałkowskiej 17. Od 1919 r. pracował na kierowniczych stanowiskach w Towarzystwie Akcyjnym Zakładów Żyrardowskich, spółce akcyjnej „Widzewska Manufaktura” (1925), warszawskim przedsiębiorstwie budowlanym (1927) oraz w kilku innych firmach mających siedzibę w Warszawie. Był współzałożycielem i wiceprezesem (do 1928 r.) rady nadzorczej Banku Handlu Zagranicznego, a także członkiem zarządu huty szkła „Janina” w dobrach Grajewo. W 1930 r. pod patronatem Zrzeszenia Oficerów Rezerwy wraz ze swym kuzynem Władysławem Skarbek Stefanowskim (1887–1949) zorganizował spółdzielnię zajmującą się dezynfekcją aparatów telefonicznych preparatem ich własnego wynalazku.

Od lat młodzieńczych przejawiał zdolności telepatyczne, medialne i telekinetyczne. Wiele cennych wskazówek w tym zakresie otrzymał jeszcze w czasie pobytu w Rosji od żydowskiego jasnowidza Worobieja (Wróbla) z Homla, gdzie wysłany został przez IT na praktyki w papierni ks. Illariona I. Woroncowa-Daszkowa (1837–1916). Wpływ na rozwój niezwykłych zdolności Ossowieckiego mieli również poeta i dramaturg, znawca hinduizmu i kabały Józef Jankowski (1865–1935) oraz filozof – mesjanista Józef Hoene-Wroński (1776–1853). W Warszawie w latach 20. i 30. XX w. z dużym powodzeniem przeprowadzał eksperymenty parapsychologiczne, które przyniosły mu znaczny rozgłos w kraju i za granicą. Utrzymywał kontakty z najwybitniejszymi specjalistami w zakresie parapsychologii w Europie: fizjologiem noblistą Charlesʼem J. Richetem (1850–1935), kolejnymi dyrektorami Institut Mètapsychique International Gustaveʼem Geley’em (1860–1924) i Eugèneʼem Osty’m (1874–1938) oraz psychiatrą Albertem Schrenck-Notzingiem (1862–1929). Był współzałożycielem i członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Parapsychologicznego (1938). Jego doświadczeniami interesowali się m.in.: marszałek Józef Piłsudski (1867–1935), prawnik i socjolog Leon Petrażycki (1867–1931), filozof i psycholog Władysław Witwicki (1878–1948), aktor Juliusz Osterwa (1885–1947) i kompozytor Karol Szymanowski (1882–1937). Wyniki swych eksperymentów opisał w książce Świat mego ducha i wizje przyszłości (Warszawa 1933, wyd. 2 Łódź 1991).

Miał dwie siostry: Wiktorię (1872 – 25 maja 1944), zamężną z gen. Janem Jacyną (1864–1930), i Wandę (16 czerwca 1886 – 20 stycznia 1972), żonę sędziego sądu apelacyjnego Ottona Missuny (1863–1936) oraz trzech braci: Stanisława (1880 – 6 marca 1934), prawnika, Henryka, także inżyniera chemika, i Eugeniusza, radcę Najwyższej Izby Kontroli.

Był dwukrotnie żonaty, nie pozostawił jednak potomstwa. Jego pierwszą żoną była (od 1922 r.) Rosjanka Alietta (Anna) de la Carrière, z którą rozwiódł się w 1930 r., drugą – od lipca 1939 r. – Zofia Maria ze Skibińskich 1. v. Gustawowa Świdowa. Jej syn Marian Świda przyczynił się do ponownej publikacji książki ojczyma.

Zginął w czasie powstania warszawskiego zastrzelony w ruinach przylegającego do al. Szucha byłego gmachu Głównego Inspektoratu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej. Ciała nigdy nie odnaleziono. Po wojnie symboliczną tablicę poświęconą pamięci Ossowieckiego umieszczono na cmentarzu Powązkowskim na grobowcu Ossowieckich i Jacynów (kw. PPRK, rz. 1, m. 79, 80) z datą śmierci 5 sierpnia 1944 r.


Bibliografia:
Ossowiecki Stefan, w: Encyklopedia Warszawy, Warszawa 1994, s. 586; S. Łoza, Czy wiesz, kto to jest?: uzupełnienia i sprostowania, Warszawa [b.d.], s. 223; A. Kijas, Polacy w Rosji od XVII wieku do 1917 roku. Słownik biograficzny, Poznań 2000, s. 253–254; J. Kubiatowski, Ossowiecki Stefan, w: Polski słownik biograficzny, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1979, t. 24, s. 431–433 (bibliografia, gł. dotycząca parapsychologii); K. Boruń, K. Boruń-Jagodzińska, Ossowiecki: zagadki jasnowidzenia, Warszawa 1990; Inż. Stefan Ossowiecki – polski jasnowidz, oprac. według G. Geley’a Z. Tuwanowa, Warszawa 1927; A. Grzymała-Siedlecki, Niepospolici ludzie w dniu swoim powszednim, Kraków 1962, s. 278–294; Księga pamiątkowa inżynierów technologów Polaków wychowańców Instytutu Technologicznego w Petersburgu (w rocznicę 100-lecia uczelni), Warszawa 1933, s. 78, 94; Kwestia wojska polskiego w Rosji w 1917 r. Przyczynek do historii związków i zjazdu Polaków wojskowych z b. armii rosyjskiej oraz do dziejów ruchu niepodległościowego i polityki polskiej w Rosji, oprac. W. Szczęsny, Warszawa 1936; Z. Łukawski, Ludność polska w Rosji 1863–1914, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1978, s. 62, 141; A. Nowak, Polska i trzy Rosje. Studium polityki wschodniej Józefa Piłsudskiego (do kwietnia 1920 roku), Kraków 2001, s. 488; B. Olszewicz, Lista strat kultury polskiej (1 IX 1939 – 1 III 1964), Warszawa 1947, s. 193; P. Sołowianiuk, Jasnowidz w salonie, czyli spirytyzm i paranormalność w Polsce międzywojennej, Warszawa 2014, s. 63–74; W. Suleja, Józef Piłsudski, Wrocław–Warszawa–Kraków 1995, s. 251; B. Urbankowski, Józef Piłsudski marzyciel i strateg, Warszawa 1997, t. 2, s. 504–505; „Kraj” 1900, nr 19, s. 13; W. Lednicki, Pamiętniki, Londyn 1967, t. 2, s. 242, 256–261; A. Piłsudska, Wspomnienia, Warszawa 1989, s. 215–216; W. Borysewicz, Słowo wstępne do wydania drugiego książki: S. Ossowiecki, Świat mego ducha i wizje przyszłości, Warszawa–Łomianki 2013, s. 9–15.